Komentarz agrometeorologa

Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W trzynastym okresie raportowania tj. od 21 lipca do 20 września 2020 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -82 mm. W analizowanym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 29 mm w stosunkudo poprzedniego okresu (11 VII - 10 IX). Natomiast w stosunku do pierwszego okresu raportowania (21 III- 20 V) nastąpił wzrost KBW o 18 mm.

Największy deficyt wody notowany jest na terenach: Gór Świętokrzyskich, Równiny Gryfickiej, Wysoczyzny Łobeskiej, Łaskiej, Pojezierza Poznańskiego, Ińskiego, Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej oraz w Kotlinie Milickiej, wynosi od -140 do -179 mm. Stosunkowo duży niedobór wody wystąpił również na Żuławach, Pojezierzu Mrągowskim, Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, Równinie Bielskiej, Wysoczyznach: Drohiczyńskiej oraz Siedleckiej na których deficyt wody wynosi od -140 do -159 mm.

Na znacznym obszarze kraju notowano deficyt wody wynoszący od -50 do -119 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Susza rolnicza występuje na terenie województw:

  • świętokrzyskiego,
  • wielkopolskiego,
  • łódzkiego,
  • zachodniopomorskiego,
  • pomorskiego,
  • dolnośląskiego,
  • opolskiego,
  • kujawsko-pomorskiego,
  • lubuskiego,
  • mazowieckiego,
  • warmińsko-mazurskiego,
  • lubelskiego,
  • podkarpackiego,
  • śląskiego,
  • małopolskiego,
  • podlaskiego.

Susza notowana jest w uprawach:

  • Rzepaku i rzepiku,
  • Ziemniaka,
  • Kukurydzy na kiszonkę,
  • Kukurydzy na ziarno,
  • Buraka cukrowego,
  • Roślin strączkowych.

Zasięg suszy w stosunku do poprzedniego okresu raportowania (11.07-10.09.2020 r.) zwiększył się w uprawach:

  • Ziemniaka,
  • Kukurydzy na kiszonkę,
  • Kukurydzy na ziarno,
  • Buraka cukrowego,
  • Roślin strączkowych.

W trzynastym okresie raportowania od 21 lipca do 20 września 2020 r. największe zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło wśród upraw rzepaku rzepiku. Suszę w tych uprawach odnotowano w 770 gminach Polski (31,09% gmin kraju).

Odnotowano ją we wszystkich województwach kraju na powierzchni 4,55% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach rzepaku i rzepikuw poszczególnych województwach przedstawia tab. 1.

Tab. 1. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.świętokrzyskie1029189,2215,08
2.wielkopolskie22615166,8114,09
3.łódzkie1779654,2412,73
4.zachodniopomorskie1135649,566,07
5.pomorskie1235141,462,63
6.dolnośląskie1696940,833,13
7.opolskie712839,443,34
8.kujawsko-pomorskie1443222,221,86
9.lubuskie821821,953,54
10.mazowieckie3146420,382,07
11.warmińsko-mazurskie1162319,830,31
12.lubelskie2133918,311,73
13.podkarpackie1602716,880,65
14.śląskie167137,781,54
15.małopolskie18284,400,02
16.podlaskie11843,390,09

Suszę rolniczą notowano także w uprawach ziemniaka. Odnotowano ją w 440 gminach Polski (17,76% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie o 384 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 15,50 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 15 województwach na powierzchni 2,06% gruntów ornychtj. o 1,93 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w województwach przedstawia tab. 2.

Tab. 2. Zasięg suszy w uprawach ziemniaka

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.świętokrzyskie1027573,539,14
2.wielkopolskie22610747,356,53
3.łódzkie1776637,296,50
4.opolskie711622,541,46
5.zachodniopomorskie1132522,122,69
6.dolnośląskie1693721,891,36
7.pomorskie1232016,260,33
8.lubuskie821214,631,50
9.mazowieckie3143511,150,64
10.lubelskie213177,980,66
11.kujawsko-pomorskie144106,940,38
12.śląskie16784,790,37
13.podkarpackie16074,380,16
14.warmińsko-mazurskie11621,720,01
15.małopolskie18231,650,00

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło również wśród upraw kukurydzy na kiszonkę. Suszę w tych uprawach odnotowano w 182 gminach Polski (7,35% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie o 112 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 4,52 punktu procentowego więcejniż w poprzednim okresie.

Odnotowano ją w 13 województwach na powierzchni 0,61% gruntów ornych tj. o 0,46 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawiatab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.świętokrzyskie1025452,943,37
2.wielkopolskie2264620,352,18
3.łódzkie1772916,382,17
4.opolskie71811,270,29
5.zachodniopomorskie113119,730,56
6.dolnośląskie169116,510,27
7.mazowieckie314113,500,07
8.lubuskie8222,440,10
9.lubelskie21341,880,15
10.podkarpackie16031,880,05
11.pomorskie12310,810,00
12.śląskie16710,600,00
13.małopolskie18210,550,00

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło również wśród upraw kukurydzy na ziarno. Suszę w tych uprawach odnotowano w 120 gminach Polski (4,84% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenieo 72 gminy z wystąpieniem suszy tj. o 2,90 punktu procentowego więcejniż w poprzednim okresie.

Odnotowano ją w 10 województwach na powierzchni 0,37% gruntów ornychtj. o 0,27 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.świętokrzyskie1024241,182,37
2.wielkopolskie2263515,491,24
3.opolskie7179,860,19
4.łódzkie177179,601,40
5.zachodniopomorskie11354,420,32
6.dolnośląskie16963,550,14
7.mazowieckie31441,270,04
8.podkarpackie16021,250,01
9.lubuskie8211,220,02
10.lubelskie21310,470,07

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach buraka cukrowego. Odnotowano jąw 59 gminach Polski (2,38% gmin kraju) W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 56,tj. o 2,26 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 9 województwach na powierzchni 0,13% gruntów ornychtj. o 0,13 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 5.

Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach buraka cukrowego

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.świętokrzyskie1022120,590,78
2.wielkopolskie226177,520,58
3.opolskie7145,630,34
4.łódzkie17773,950,06
5.zachodniopomorskie11343,540,26
6.mazowieckie31430,960,04
7.dolnośląskie16910,590,02
8.małopolskie18210,550,00
9.lubelskie21310,470,01

Susza rolnicza została odnotowana została również w uprawach roślin strączkowych. Wystąpiła w 31 gminach Polski (1,25% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszyo 21, tj. o 0,85 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Susza wystąpiła w 8 województwach na powierzchni 0,03% gruntów ornychtj. o 0,02 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 6.

Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.świętokrzyskie1021312,750,29
2.opolskie7145,630,02
3.wielkopolskie22662,650,10
4.zachodniopomorskie11321,770,05
5.mazowieckie31430,960,01
6.dolnośląskie16910,590,01
7.łódzkie17710,560,03
8.lubelskie21310,470,01

Tegoroczny lipiec był stosunkowo chłodny, zwłaszcza w północno-zachodniej oraz miejscami w południowej części kraju, gdzie zimniej było od normy wieloletniej o ok. 0,5°C. Na pozostałym obszarze Polski temperatura powietrza była w normie. Najcieplej było w południowych i południowo-zachodnich rejonach, ponad 19°C. Na przeważającym terytorium kraju notowano od 17 do 19°C, jedynie na północy było nieco chłodniej od 15 do 16°C.

Natomiast tegoroczny sierpień był ciepły. W zachodnich rejonach Polski oraz w Kotlinie Sandomierskiej notowano temperaturę powietrza od 20 do ponad 21°C i na tych obszarach było cieplej od normy wieloletniej o ponad 2°C. Na pozostałym terytorium kraju również było ciepło od 18 do 20°C, cieplej od normy o 1-2°C.

W pierwszej i drugiej dekadzie września najcieplejszym regionem kraju była Nizina Śląska z temperaturą od 15,5 do ponad 16°C (w pierwszej dekadzie) i od 16 do 17,5°C (w drugiej dekadzie). Natomiast najchłodniejszymi rejonami kraju były obszary Polski północnej od 13 do 15°C (w pierwszej dekadzie) oraz północno-wschodniej od 14 do 15°C.

Opady lipca charakteryzowały się dużą zmiennością. Szczególnie małe poniżej 30 mm notowano w południowo-zachodniej i północno-wschodniej części kraju, stanowiące poniżej 40% normy. Natomiast najwyższe opady wynoszące ponad 150 mm notowano w południowej części kraju oraz nieco mniejsze od 60 do 90 mm w północnej Polsce, stanowiły 90-110% normy. Na przeważającym terytorium kraju notowano opady od 30 do 60 mm (40-90% normy).

W sierpniu na bardzo dużym obszarze Polski notowano opady od 60 do 120 mm stanowiące od 100 do 160% normy wieloletniej, jedynie w północnych rejonach kraju oraz na Wyżynie Lubelskiej, Małopolskiej oraz w Kotlinie Sandomierskiej opady były nieco niższe od 40 do 60 mm (60-100% normy).

W pierwszej dekadzie września najniższe opady notowano na Ziemi Lubuskiejod poniżej 5 do 10 mm. Nieco większe opady wynoszące od 5 do 20 mm wystąpiływ południowej części Niziny Mazowieckiej i Podlaskiej w Górach Świętokrzyskichoraz w północnych terenach Pojezierza Mazurskiego. Na pozostałych obszarze kraju opady były już większe od 20 do ponad 50 mm.

W drugiej dekadzie września w wielu miejscach Polski nie odnotowano opadów atmosferycznych lub też wystąpiły w niewielkiej ilości nie przekraczającej 5 mm.

Ostatnie bardzo małe opady lub nawet ich brak spowodowały, że wartości klimatycznego bilansu wodnego uległy znacznemu obniżeniu co sprawiło, że wzrósł deficyt wody dla roślin uprawnych. W wyniku tych niekorzystnych zmian wilgotnościowych - zasięg suszy rolniczej uległ zwiększeniu w uprawach: ziemniaka, kukurydzy na ziarno i kiszonkę, buraka cukrowego oraz roślin strączkowych.

Obecnie największe niedobory wody odnotowano na terenie woj. świętokrzyskiego,w nieco mniejszym stopniu na obszarze woj.: wielkopolskiego, łódzkiego, opolskiegooraz zachodniopomorskiego.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Elżbieta Wróblewska, Mgr Agata Ścibior

Kontakt
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa
Państwowy Instytut Badawczy
ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki
Tel.: 81 4786 879, 81 4786 752

Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów
Tel.: 81 4786 779

W przypadku pytań dotyczących suszy proponujemy kontakt poprzez formularz zapytania, który należy wysłać mailem na adres susza@iung.pulawy.pl

Pobierz formularz
Opracowanie IUNG-PIB 2020 na zlecenie Misterstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi